Báo động đỏ: làm sao để "soi" thuốc giả trong "ma trận" thị trường ?

Vụ việc hàng trăm tấn thực phẩm chức năng giả bị thu giữ gần đây không chỉ là một con số, mà là một lời cảnh báo khẩn cấp: sức khỏe và niềm tin của bạn đang bị đe dọa bởi "ma trận" sản phẩm kém chất lượng tràn lan trên thị trường. Từ thuốc điều trị đến thực phẩm chức năng, hay mỹ phẩm làm đẹp, ranh giới thật - giả đang ngày càng mờ nhạt, khiến người tiêu dùng đứng trước nhiều rủi ro nguy hiểm. Vậy làm thế nào để tự bảo vệ mình và gia đình trước vấn nạn này ? Đừng lo lắng, với những "bí kíp" từ chuyên gia, bạn hoàn toàn có thể trở thành "người gác cổng" thông thái cho sức khỏe của chính mình! Hiện nay nhiều thuốc giả được làm tinh vi đến mức sao chép chính xác cả số đăng ký, số lô, ngày sản xuất và hạn dùng của thuốc thật. Trong trường hợp như vậy, bạn có thể phân biệt thuốc thật và giả bằng các cách dưới đây:

1. Kiểm tra cảm quan kỹ lưỡng

Kiểm tra kỹ bao bì và thông tin trên hộp thuốc: bao bì phải còn nguyên vẹn, không rách, không bị tẩy xóa hay có dấu hiệu chỉnh sửa. Đọc kỹ các thông tin như: tên thuốc, số lô, ngày sản xuất, hạn dùng, số đăng ký, tên nhà sản xuất. So sánh mẫu mã, màu sắc, logo, kiểu chữ với thuốc chính hãng (nếu từng dùng trước đó) để phát hiện sự khác thường. Quan sát kỹ viên thuốc: nếu màu sắc, kích cỡ hay ký hiệu khác lạ, cần cẩn trọng.

2. Quét mã vạch/QR code – và kiểm tra phản hồi bất thường

Dùng các app như: CheckVN (Bộ KH\CN), iCheck, Medinsight

Nếu quét được nhưng chuyển tới website không chính chủ, hoặc không có thông tin lô hàng cụ thể, có thể là giả. Đôi khi mã đúng nhưng giao diện bị lỗi, font chữ trang hiển thị bất thường, là dấu hiệu bị làm giả.

3. Tra cứu song song trên nhiều nguồn chính thức

Vào “https://dichvucong.dav.gov.vn/congbothuoc/index” → Nhập “số đăng ký”, “tên thuốc”, “số lô” để kiểm tra xem lô đó có thực sự được lưu hành.

Hình 1. Giao diện website tra cứu thông tin đăng ký thuốc, Bộ Y Tế

Hình 2. Crestor 10mg (rosuvastatin) - số lô A24236004, HSD 7-2027 bị làm giả

Hình 3. Nexium 40mg (esomeprazol) - số lô 23H420, HSD 9-2027 bị làm giả

 4. Dùng thuốc thử (test nhanh tại Viện Kiểm Nghiệm)

Nếu vẫn nghi ngờ, bạn có thể: gửi mẫu đến Viện Kiểm Nghiệm thuốc Trung ương (Hà Nội) hoặc Trung tâm kiểm nghiệm tỉnh.

Đăng ký kiểm định nhanh thành phần hoạt chất để xác nhận thuốc giả hay thật.

5. Lựa chọn nơi mua uy tín

Chỉ mua thuốc tại nơi uy tín. Ưu tiên mua thuốc tại các nhà thuốc, quầy thuốc đã được cấp phép, có bảng hiệu rõ ràng và dược sĩ tư vấn.

Luôn yêu cầu hóa đơn, hoặc ít nhất là phiếu bán hàng có ghi tên thuốc và số lô để làm bằng chứng nếu phát hiện thuốc giả.

Tài liệu tham khảo

1. Cục Quản lý Dược. Tra cứu thông tin thuốc. Bộ Y tế Việt Nam. https://dichvucong.dav.gov.vn/congbothuoc/index
2. Tổng cục Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng. Ứng dụng CheckVN. Bộ Khoa học và Công nghệ.  https://www.tcvn.gov.vn
3. Viện Kiểm nghiệm thuốc Trung ương. Thông tin về dịch vụ kiểm nghiệm thuốc. https://www.nimqa.gov.vn
4. Cục Quản lý Dược (2023). Công văn số 1729/QLD-CL ngày 24/02/2023 thông báo thuốc giả, thuốc không rõ nguồn gốc. Bộ Y tế Việt Nam. Truy cập từ https://www.dav.gov.vn
5. Báo Sức khỏe & Đời sống. (5/2024). Thu giữ hàng trăm tấn thực phẩm chức năng giả tại TP.HCM. Truy cập từ https://suckhoedoisong.vn
6. iCheck Corporation. Ứng dụng iCheck – kiểm tra nguồn gốc sản phẩm. Truy cập từ https://icheck.vn

Tác giả:

ThS. Đinh Thị Thúy Hà

ThS. Kim Ngọc Sơn (phản biện)